Как в 1918 году

[+Sör-Söhbet/Müzakire 56,524]

Just now, Царь said:

Т.е. можно не бояться? 

Раз там жизнь ухудшилась?

судя   тому что  как у вас  там  весь   проно-каналы круглый  сутки  пилят    Украину -нет ,  видимо  там всё  потихоньку налаживается))

[+Царь 16,831]

Только что, Gun-smith сказал:

Там все ок, не беспокойтесь и спите спокойно..

Давно уже спокойны. Еще в 2014-м Порошенко показал, как именно будут разваливать Украину. За 7 лет многого добились. А с Зеленским еще и ускорились.

Берите пример с них.

[+Царь 16,831]

1 минуту назад, Sör-Söhbet/Müzakire сказал:

судя   тому что  как у вас  там  весь   проно-каналы круглый  сутки  пилят    Украину -нет ,  видимо  там всё  потихоньку налаживается))

Меньше смотрите порно-каналы и ботов Порошенко, хотя это одно и то же. Смотрите украинские новости лучше.

И берите пример, как жить надо

Edited February 15, 2021 at 06:04 PM by Царь

[+Gun-smith 38,828]

Just now, Царь said:

Давно уже спокойны. Еще в 2014-м Порошенко показал, как именно будут разваливать Украину. За 7 лет многого добились. А с Зеленским еще и ускорились.

Берите пример с них.

Украину разваливала Россия воспользовавшись слабостью и внутренним политическим кризисом, кризис который случился опять же благодаря России, после чего вы аннексировали территории Украины...скоро у вас свой Порошенко будет..

[+God_bless_you 25,561]

BİLİRDİNİZMİ ?
Mudros müqaviləsi əsasında Osmanlı qoşunları Azərbaycanı tərk etdikdən sonra ingilislər Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (AXC) tərkibində 1918-1920-ci illərdə Zəngəzur qəzası da daxil olmaqla Şuşa, Cavanşir, Cəbrayıl qəzaları əsasında yaradılan Qarabağ general-qubernatorluğunu tanıdılar.

[+God_bless_you 25,561]

Qədim Azərbaycan torpağı olan Zəngəzur mahalı yeddi rayondan ibarət olub, onun dörd rayonu: Qafan, Gorus, Qarakilsə (Sisiyan), Meğri hazırda Ermənistan ərazisində, üç rayon Zəngilan, Qubadlı, Laçın isə Azərbaycan ərazisində yerləşir. Zəngəzurun ümumi sahəsi 7 892 kvadratkilometr olub, 2020-ci il Vətən müharibəsində Zəngilan, Qubadlı, Laçın rayonları işğaldan azad olunandan sonra onun 4505,5 kvadratkilometr sahəsini əhatə edən Qafan, Gorus, Qarakilsə (Sisiyan), Meğri rayonları 100 ildən artıqdır ki, yenə erməni işgalı altındadır. 1920-ci ildə Zəngəzurdan qoparılıb daşnaklara verilən bu ərazi keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin ərazisindən 105,5 kvadratkilometr çoxdur.

[+God_bless_you 25,561]

BİLİRDİNİZMİ ?
Daşnak general Andranik Zəngəzuru müsəlman türk və kürdlərdən təmizləyib, orada qubernatorluq elan etmişdi. Andranik Laçında Sultan bəyə biabırçı vəziyyətdə uduzandan sonra 1922-də ABŞ-a sığınmış, 27-ci ildə ölmüş, Kaliforniya ştatının Fresno şəhərində basdırılmış, cəsədi 28-ci ildə Parisə, 2000-ci ildə isə Yerevana gətirilmişdir.

[+Sör-Söhbet/Müzakire 56,524]

1 minute ago, Царь said:

Меньше смотрите порно-каналы и ботов Порошенко, хотя это одно и то же. Смотрите украинские новости лучше.

И берите пример, как жить надо

мне  каналы  украинские  вообще  не  нужны , век технологии , есть  контакты  друзья , общаемся ,  кстати  украинцы  от  русских  отличаются  с  тем  что   говорят  то что  есть
  говорят  все  потихоньку налаживается ,  немного  наивные  по  поводу  русских  в Донбассе, отличие  от  нас  они   не  понимают  то что, одним  Донбассам , Крымом   у них   проблемы с  русскими  не  закончится , когда  говорим  о сепарах говорят  ну  фих  с  ними  пригрели  змей в груде ,  теперь  отделились  пусть  валят  к черту ,  не понимают  что  , если смирятся  с потерей   Донбасса  потеряют    другие  регионы тоже 

[+God_bless_you 25,561]

“İlk dəfə toponimlərin adlarının dəyişdirilməsi 1919-cu ildə daşnak hökuməti tərəfindən başladı. O zaman daşnak hökumətinin daxili işlər naziri göstəriş vermişdi ki, azərbaycanlıların qovulduğu və ermənilərin köçürüldüyü yerlərə erməni adları verilsin. 1919-1920-ci illərdə 17 yaşayış məntəqəsinin adı dəyişdirildi.

[+Ergenekon 20,069]

1 hour ago, Царь said:

Пффф... Я спокоен как удав. Просто безвизов ограниченное количество. Всем не хватит.

Так что, не видать Армении безвиза, пока у кого то не отберут

Впереди нее очередь на года расписана.

 

Что значит отберут? У них расширение идет, а не бег на 200 метров.. это не эстафетная палочка. В рамках проекта восточное партнерство, которое РА в отличии от нас подписало таки им в худшем случае лет через 5 дадут безвиз.Учитывая сильное армянское лобби и малое население. Если конечно сильных реверансов в сторону России не будет.

[+Царь 16,831]

1 минуту назад, Gun-smith сказал:

Украину разваливала Россия воспользовавшись слабостью и внутренним политическим кризисом, кризис который случился опять же благодаря России, после чего вы аннексировали территории Украины...скоро у вас свой Порошенко будет..

Пффф. Ну конечно, а бездарные и вороватые власти, которые творили беззаконие, и нацики у них на прокорме, совершенно не при чем.

 

Наш Порошенко пока откладывается. Посадили...

[+Царь 16,831]

Только что, Ergenekon сказал:

 

Что значит отберут? У них расширение идет, а не бег на 200 метров.. это не эстафетная палочка. В рамках проекта восточное партнерство, которое РА в отличии от нас подписало таки им в худшем случае лет через 5 дадут безвиз.Учитывая сильное армянское лобби и малое население. Если конечно сильных реверансов в сторону России не будет.

Тююю 5 лет. За пять лет в Армении может и Нато стоять уже будет. Это не серьезно. Я думал вы тут говорите о ближайшем времени. И всё таки, если уж говорить о таких сроках, я бы сказал - в лучшем случае дадут...

[+God_bless_you 25,561]

BİLİRDİNİZMİ ?

Cümhuriyyət ordusu sıralarında müxtəlif vaxtlarda gürcü millətindən olan 72 zabit və 6 general xidmət ediblər.

Onlardan ikisi, Cümhuriyyət ordusunun general-kvartirmeysteri polkovnik Karqaleteli Vasiliy Dmitriyeviç və Hərbiyyə məktəbinin rəisi polkovnik Çxeidze Konstantin Davıdoviç Cümhuriyyət hökumətinin 21 mart 1920-ci il tarixli qərarı ilə xüsusi nümunəvi xidmətlərinə görə vaxtından əvvəl “general-mayor” hərbi rütbəsinə layiq görülüb. Müqaviləyə əsasən, gürcü zabitləri Qarabağda aparılan döyüş əməliyyatlarına cəlb edilməməli idilər. Lakin həmin zabitlərin böyük bir hissəsi Cümhuriyyət hökumətinə sədaqətlə xidmət etmiş və könüllü olaraq Qarabağda aparılan döyüş əməliyyatlarında iştirak ediblər. Həmin zabitlərdən general-kvartirmeyster idarəsinin yavəri kapitan Kiknadze 27 yanvar 1920-ci ildə Qarabağda erməni hərbi qüvvələrinin xain hücumu nəticəsində həlak olmuş, 5-ci Bakı piyada alayının zabiti podpolkovnik Kutateladze Bidzin isə 1920-ci ilin mart-aprel aylarındakı döyüşlərdə yaralanıb.

[+Sör-Söhbet/Müzakire 56,524]

3 minutes ago, Ergenekon said:

 

Что значит отберут? У них расширение идет, а не бег на 200 метров.. это не эстафетная палочка. В рамках проекта восточное партнерство, которое РА в отличии от нас подписало таки им в худшем случае лет через 5 дадут безвиз.Учитывая сильное армянское лобби и малое население. Если конечно сильных реверансов в сторону России не будет.

 безвиз  с  Арменией все  таки  еще  рано, для  начало  армян  заставят   выйти из  под  сапога ,  смогут  ли выйти армяне ?  большой вопрос 

 

то что  армяне  подписали  далеко  не  то  что  подписали  грузины  и  украинцы

 

да  и после  ковида  у европы  своих  проблем  навалом , безработных  куча , экономические проблемы и тд

[+God_bless_you 25,561]

BİLİRDİNİZMİ ?

Səməd bəy Mehmandarovun tapşırığına əsasən, İtaliyanın hərbi ləvazimat hazırlayan "Kiano Qella Komp" şirkəti ilə 1919-cu ilin 23 noyabr tarixində Roma şəhərində Azərbaycan Ordusu üçün 25 min dəst, yüksək rütbəli zabitlər üçün isə əlavə 500 dəst, onlardan böyük ölçü 20%, orta ölçü 50% və kiçik ölçü isə 30% olmaq şərti ilə hərbi geyim (piyada botinkası, üst geyim mundir dəsti, ağ sarğı, qış paltosu və ayaq sarğısı) hazırlanması məqsədi ilə müqavilə imzalanmışdı. Müqavilənin şərtlərinə görə, göstərilən əmlakın 1919-cu ilin 20 dekabr tarixinədək çatdırılması planlaşdırılsa da,  lakin həmin əmlak 1920-ci ilin aprelində Bakıya çatdırıldı. Bakının XI Qızıl ordu tərəfindən işğalı ərəfəsində milli ordunun hərbi hissə komandirləri bolşeviklərin əlinə keçməməsi məqsədi ilə İtaliyadan gətirilmiş bütün geyim ləvazimatlarını şəxsi heyətə paylamış olsalar da, o zaman Hərbi və Dəniz Komissarı olmuş Çingiz İldırımın əmri ilə bütün ləvazimatlar şəxsi heyətdən geri alınaraq XI Qızıl ordunun zabit və əsgər heyəti tərəfindən  kortəbii şəkildə mənimsənilmişdir.
 

Offtop olaraq qebul etmeyin o illere aid tarixi faktlari paylaşdım. 

[+Светлый путь 12,102]

5 minutes ago, Gun-smith said:

Не кому за нас было заступится но независимость нам дали турки? Как такое может быть?

 

4 minutes ago, Sör-Söhbet/Müzakire said:

почему ?  бриты  как  раз  так  и  нам  и  туркам нужны , пусть  они тоже  будут ,   пора  уже  перестать  жить с  теми  что было  100/150  лет назад , надо   четко понять, никто  кроме  нас  не  будет  защищать  Азербайджан , и  сотрудничать  со всеми кто желает  именно  сотрудничать
 

вы джентльмены я уверен имеете высшее образование и знаете что в 1918 в сентябре турки помогли нам получить независимость а в ноябре 1918 они потерпели поражение в войне.Несмотря на это Ататюрк используя союзнические связи фактически надавил на россию и Нахичевань и Карабах остались в нашей юрисдикции.Что касается нашей элиты начала 90-х и нынешней-они мать родную продадут за бабки.

 а русские что?при царе николае они считали нас дикими татарами а январе 90 расстреливали как собак.

Насчет бритов-вся наша экономика существует за счет БП,которая добывает нашу нефть и дает 97 процентов доходов в бюджет.И на том спасибо.

[+Царь 16,831]

6 минут назад, Sör-Söhbet/Müzakire сказал:

мне  каналы  украинские  вообще  не  нужны , век технологии , есть  контакты  друзья , общаемся ,  кстати  украинцы  от  русских  отличаются  с  тем  что   говорят  то что  есть
  говорят  все  потихоньку налаживается ,  немного  наивные  по  поводу  русских  в Донбассе, отличие  от  нас  они   не  понимают  то что, одним  Донбассам , Крымом   у них   проблемы с  русскими  не  закончится , когда  говорим  о сепарах говорят  ну  фих  с  ними  пригрели  змей в груде ,  теперь  отделились  пусть  валят  к черту ,  не понимают  что  , если смирятся  с потерей   Донбасса  потеряют    другие  регионы тоже 

Они Вам сказали, что налаживается - это тарифы на газ поднялись за 7 лет с 60 копеек до 9-12 гривен? И другие тарифы соответственно? Сказали, что предприятия продали и развалили, что зарплаты совсем не соответственно тарифам изменились? И с каждым годом и месяцем разрыв всё увеличивается? И каждый раз всё большими темпами.

Или они хорошо пристроились и только про себя рассказывают?

Понимаете, налаживается - это когда наоборот - работы, зарплаты, социалки становится больше, а затрат на необходимое меньше, или хотя бы не увеличиваются... 

[+Sör-Söhbet/Müzakire 56,524]

3 minutes ago, Царь said:

Они Вам сказали, что налаживается - это тарифы на газ поднялись за 7 лет с 60 копеек до 9-12 гривен? И другие тарифы соответственно? Сказали, что предприятия продали и развалили, что зарплаты совсем не соответственно тарифам изменились? И с каждым годом и месяцем разрыв всё увеличивается? И каждый раз всё большими темпами.

Или они хорошо пристроились и только про себя рассказывают?

Понимаете, налаживается - это когда наоборот - работы, зарплаты, социалки становится больше, а затрат на необходимое меньше, или хотя бы не увеличиваются... 

знаете  когда  вы  русские  говорите  такие  вещи  делаете  такие  упреки в  адрес  других  стран  даже  варенный  курица начинает  хахатьсям, да  вы  у себя  в огород  загляните ))

[+God_bless_you 25,561]

29 minutes ago, Царь said:

Давно уже спокойны. Еще в 2014-м Порошенко показал, как именно будут разваливать Украину. За 7 лет многого добились. А с Зеленским еще и ускорились.

Берите пример с них.

Галкин взорвал интернет

FB.WATCH

---

Галкин взорвал интернет

 

[+Царь 16,831]

7 минут назад, Sör-Söhbet/Müzakire сказал:

знаете  когда  вы  русские  говорите  такие  вещи  делаете  такие  упреки в  адрес  других  стран  даже  варенный  курица начинает  хахатьсям, да  вы  у себя  в огород  загляните ))

У нас в 20 раз тарифы за 7 лет не увеличивались. Хоть и живем под санкциями.

Но  при этом у нас не говорят, что за эти 7 лет стало налаживаться. Наверное у нас нет таких веселых друзей шутников, как у Вас

Edited February 15, 2021 at 06:42 PM by Царь

[+S.T.A.L.K.E.R 28,665]

3 часа назад, Bushido сказал:

1918

 

Британия за Азербайджан.

 

Франция за Армению 

 

Германия за Грузию.

А закончилось чем?

[+Царь 16,831]

Только что, S.T.A.L.K.E.R сказал:

А закончилось чем?

СССР появился

[+God_bless_you 25,561]

А причем тут Украина вообще. Разве это не оффтоп в теме? 
 

Царь вот послушайте Галкина линк скинула. На самом деле а может хватит ааа🙄

[+Царь 16,831]

11 минут назад, God_bless_you сказал:

А причем тут Украина вообще. Разве это не оффтоп в теме? 

Царь вот послушайте Галкина линк скинула. На самом деле а может хватит ааа🙄

Не буду слушать. Мне его рожа не нравится.

Украина часть системы создания напряженности 1914-го 1918-го.

Так же как и арабская весна, как неудавшийся переворот в Турции, как недоведенный до конца переворот в Армении, удачный переворот в США и грядущие в Средней Азии и у вас.

Вы не видите, что готовится мировая встряска, что мало не покажется никому? В том числе и с Вашей помощью.

Edited February 15, 2021 at 06:59 PM by Царь

[+Царь 16,831]

1 час назад, Светлый путь сказал:

берут в саперы по тапшу

Это пять! Никогда в жизни такого не слыхал. Это в КВН-ы и лиги смеха можно рассылать, чтобы купили шутку за дорого

[+God_bless_you 25,561]

XIX əsrin ikinci yarısında və XX əsrin əvvəllərində Rusiya imperiyasının müstəmləkəsi olan Şimali Azərbaycanın iqtisadiyyatında əsas yeri neft sənayesi tuturdu. Bu da səbəbsiz deyildi. Çünki məhz bu dövrdə Bakı şəhəri 1872-ci ildə çar hökumətinin qərarı ilə 1807-ci ildən neftlə bağlı tətbiq edilən iltizam sisteminin ləğvindən sonra neftçıxarma işinin mərkəzinə çevrilmişdi. Neftli torpaqların müsadirə (hərrac və ya auksiona çıxarmaqla) yolu ilə satışının təşkili çox qısa bir müddət ərzində buraya çox böyük miqdarda daxili və xarici kapitalın axınına səbəb olmuşdu. 1873-1898-ci illər ərzində Bakı neft sənayesində Azərbaycan milli kapitalını H.Z.Tağıyev, A.M.Nağıyev, A.M.Muxtarov, A.Ş.Əsədullayev, İ.Hacınski, Aşurbəyovlar qardaşları və başqaları, Avropa və çar Rusiyası, əsasən də Britaniya kapitalını Rotşild, Nobel qardaşları, Ceyms Vişau təmsil edirdilər. İngilislər 1885-ci ildə Bakıya gəldikdən sonra burada yeni səhmdar cəmiyyətləri yaratmaqla bərabər, neft müəssisələrinin alışı ilə məşğul olurdular. İngilis kapitalını təmsil edən maliyyə qruplarından birinə Böyük Britaniya Bankının direktoru E.Hubbard, digər qrupa isə A.Styuart və F.Zeyn başçılıq edirdi. Onlar Azərbaycan milli kapitalının tanınmış nümayəndəsi H.Z.Tağıyevdən kerosin yağı, sulfat turşusu istehsal edən zavodu, neft kəmərini, neftdaşıyan donanmanı, dəmiryol sisternləri parkını və neft-kerosin anbarını 5 milyon rubla satın almışdılar. 
Avropa kapitalı Nobel qardaşlarının timsalında 1873-cü ildə hərrac satışında iştirak edərək Balaxanı, Sabunçu və digər ərazilərdə neftli torpaq sahələri almışdı. Neftli torpaq sahələrinin satışından sonra Bakıda neftin çıxarılması, emalı, satışı, daxili və xarici bazarlara çıxarılması işi ilə məşğul olan şirkətlərin sayı çox sürətlə artmağa başladı. İltizam sisteminin ləğvindən bir il sonra, yəni 1873-cü ildə Bakıda 12 neft şirkət fəaliyyət göstərdiyi halda, 1879-cu ildə onların sayı 79-a, 1900-cü ildə isə 146-ya çatmışdı. Qoyulan kapital öz bəhrəsini verməyə başlamışdı. Belə ki, Nobel qardaşlarının əldə etdikləri gəlirin miqdarı 1874-cü ildəki 3 milyon rubldan 1885-ci ildə 15 milyon rubla çatmışdı. 
Bakı neft sənayesində neftçıxarma işində müxtəlif texniki üsullar tətbiq olunurdu. XIX əsrin 70-ci illərinin ikinci yarısından başlayaraq, neftçıxarmada əl əməyini buxar mühərrikləri ilə əvəz edilməsi neft sənayesində bir çevriliş idi. Əgər 1875-ci ildə Bakıda 35 qazma quyusu var idisə, bu yeniliyin tətbiqi nəticəsində 1900-cü ildə onların sayı artıq 1710-a çatmışdı. Buna müvafiq olaraq neft hasilatı 1870-ci ildəki 1.482.100 puddan 1898-ci ildə 4.489.000 puda qədər artmışdı.

Bakının neftlə zəngin torpaqları Rusiya, Avropa və ABŞ şirkətlərini cəlb edirdi

1918-ci il iyunun 5-də cəllad Stepan Şaumyanın sağ əli sayılan, Bakı Soveti Neft Komitəsinin sədri Ter-Qabrelyana neft şəhərini nəyin bahasına olursa-olsun əldə saxlamaq, mümkün “olmadığı təqdirində şəhəri yandırmaq” əmri verən Vladimir Lenin Bakı neft rayonunda 1895-ci ildə 384 milyon pud, 1902-ci ildə isə 637,7 milyon pud neft hasil edildiyini və “demək olar ki, bütün neft Bakı quberniyasında çıxarılır” ifadəsini işlətmişdi. Doğrudan da, XIX əsrin 70-90-cı illərində Bakı nefti beynəlxalq münasibətlərdə, xüsusilə də böyük dövlətlər arasındakı münasibətlərdə xüsusi yer tuturdu. XX əsrin əvvəlində yaranmış iki hərbi siyasi bloka daxil olan ölkələrə – Böyük Britaniya, Fransa və çar Rusiyasına məxsus neft şirkətləri 25 ildən artıq bir dövr ərzində Bakı neft sənayesində təmsil olunmuşdular. 1917-ci ilin aprelində Birinci Dünya müharibəsinə “Antanta” bloku tərəfindən qoşulan ABŞ-ın “Standart Oyl” şirkətinin nümayəndəsi Herbert Tvidlt hələ 1880-ci ildə Bakıya gəlmiş və burada təmsil etdiyi şirkət üçün konsessiya (müqavilə) almağa səy göstərmişdi. Bakı neft rayonunda neft hasilatı üzrə pay almağa nail olmayan ABŞ-ın neft maqnatı burada fəaliyyət göstərən Avropa neft şirkətlərinin səhmlərini məxfi şəkildə almağa başlamışdı. Burada əsas məqsəd öz inkişaf sürətinə görə ABŞ-ı geridə qoyan Bakı neft rayonunun imkanlarının genişlənməsinin qarşısını almaq idi. Bu məqsədlə təkcə ABŞ-ın deyil, eyni zamanda, Avropa ölkələrinin neft şirkətlərinin məxfi nümayəndələri də səyyah adı ilə Bakıya gəlir, özlərini tədqiqatçı kimi təqdim edərək neftli torpaqlarla maraqlanırdılar. 

1898-1903-cü illərdə Bakı neft sənayesinə qoyulan bütün sərmayənin 56 faizi xarici kapitalın payına düşürdü. Bu da danılmaz həqiqətdir ki, neftdən əldə edilən gəlir onun əsl sahibi olan Azərbaycan xalqının deyil, Rusiya imperiyasının maraqlarının təmin edilməsinə yönəldilirdi. Bu siyasət neft sənayesində inhisarların – bank kapitalı ilə sənaye kapitalının birləşməsi ilə nəticələndi. 
Ötən əsrin sonunda Bakı nefti dünyada çıxarılan neftin 52 faizini, çar Rusiyasında çıxarılan neftin isə 95 faizini təşkil edirdi. 1900-1905-ci illərdə Bakı neft mədənlərindən hər il orta hesabla 10 milyon ton neft çıxarılırdı. 1914-cü ildə, yəni Birinci Dünya müharibəsi başlayan zaman neftçıxarmanın həcmi 7,5 milyon tona enmişdi. 
Bundan əlavə, neftin satışında da böyük dəyişikliklər baş vermişdi. 1900-cü illə müqayisədə Bakı neftinin qiyməti 1911-ci ildə 50 faiz, 1912-ci ildə isə 86 faiz bahalaşmışdı. Bunun səbəbi Bakı neft sənayesində təmsil olunan Avropa və çar Rusiyasının neft şirkətlərinin yeritdikləri talançılıq siyasəti idi. Burada daha çox üç böyük şirkətin - ruslara məxsus “Produql”, İsveç əsilli Rusiya təbəələri olan Nobel qardaşlarına məxsus “Nobel Mazut” və ingilislərə məxsus “Royal Datc Sell”in istismarçı fəaliyyəti diqqəti cəlb edir. “Nobel Mazut” şirkəti hazır kerosinin 77 faizinin, qalan neft məhsullarının isə 56 faizinin satışını öz əlində cəmləşdirmişdi. Birinci Dünya müharibəsi ərəfəsində Bakı neft mədənlərindən 489 milyon pud neft çıxarılmış və dünya ölkələri bazarlarına satış üçün 322,2 milyon pud müxtəlif neft məhsulları göndərilmişdi.

[+God_bless_you 25,561]

1914-1917-ci illərdə dünya üzrə neft hasilatının 75 faizi Bakının payına düşürdü

Bakı neft rayonunda çıxarılan və ixrac edilən neftin həcmi göstərir ki, 1914-1918-ci illərdə dünyanı yenidən bölüşdürmək üçün başladılmış Birinci Dünya müharibəsində neft amili xüsusi rol oynayırdı. Müharibənin başlanması çar Rusiyası üçün ağır zərbə olsa da, o özünü Bakı neftinin hesabına çox qüdrətli dövlət hesab edirdi. Böyük Britaniya, Fransa, Rusiya, Almaniya və 1917-ci ildə ABŞ-ın müharibəyə qoşulması neftə olan tələbatın artmasına, onun dünya bazarında qıtlığına səbəb oldu. Nəticədə neft hasilatının həcminə görə Bakı, ABŞ, İran və Meksikanı da ötüb keçmişdi. 1914-1917-ci illər ərzində Bakı neft rayonunda 28683 min ton neft çıxarılmışdı ki, bu da ümumdünya neft hasilatının 75 faizini təşkil edirdi. Buna görə də “Antanta” ölkələrinin əsas rəqibi olan Almaniya ilə müqayisədə hərbi üstünlüyü özünü açıq şəkildə göstərirdi. Böyük Britaniyanın Baş naziri Lloyd Corc Azərbaycan neftinin Almaniyaya satışının dayandırılmasını təkidlə tələb edirdi. 

1917-ci ildə Rusiya imperiyasının süqutu Qafqaz cəbhəsində çox böyük boşluqların yaranmasına səbəb oldu. Bununla da hər iki hərbi-siyasi bloka daxil olan dövlətlərin ordularının Bakıya yürüşü başlandı.
Neftin müharibədə həlledici vasitə olduğunu əyani surətdə görən və məğlubiyyətə düçar olan Almaniya və onun müttəfiqi Osmanlı dövlətinin də Bakı ilə bağlı planları mövcud idi. Birinci Dünya müharibəsi illərində iqtisadi cəhətdən ağır vəziyyətə düşən Osmanlı dövləti neft məhsullarına böyük ehtiyac duyurdu. Buna görə də 1918-ci ilin payızında Osmanlı dövləti ilə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti arasında imzalanmış müqaviləyə əsasən Cümhuriyyət hökuməti Osmanlı dövlətinə 1 milyon lirə dəyərində neft və neft məhsullarını satmaq öhdəliyi götürmüşdü. 1918-ci il noyabrın sonunadək Bakıda olan Osmanlı dövləti hərbi komandanlığı tərəfindən neft məhsullarının daşınması üçün Bakı-Batum ağ neft kəmərinin təmiri üçün tədbirlər görüldü. Bakıdan Batum terminalına Türkiyə və Almaniya üçün hər gün azı 23 sistern neft daşınırdı. Amma Almaniya Bakı nefti məsələsində öz müttəfiqi olan Osmanlı dövlətinə heç də etibar etmirdi. Alman komandanlığı Ukrayna və Qara dəniz vasitəsilə Gürcüstana çıxmaq və oradan Bakı istiqamətində irəliləməyi planlaşdırırdı.
Almanların bu planından xəbərdar olan Böyük Britaniya hərbi komandanlığı general L.Denstervilin 1000 nəfərlik hərbi desant qrupunun İranın Ənzəli şəhərindən Bakıya yeridilməsinə razılıq verdi. 
Yaxın Şərqdə böyük hərbi qüvvə saxlayan Böyük Britaniya imperiyası heç bir dövləti bu regiona buraxmaq istəmirdi. Böyük Britaniyanın Baş naziri Lloyd Corc öz memuarlarında yazırdı ki, “Biz o vaxt əli qoynunda oturmamışdıq”. İngiltərənin “Tayms” qəzeti 1918-ci ildə Bakıya qoşun yeridən ingilislərin buraya Bakının neft mədənlərini zəbt etmək məqsədilə gəldiklərini yazırdı.
Bu faktı da qeyd etmək lazımdır ki, neft Bakısını işğal etmək üçün ingilisləri buraya dəvət etmək üçün İranın Ənzəli şəhərinə hamıdan birinci qaçaraq gəlib öz xidmətlərini təklif edən ermənilər olmuşdu. Cənubi və Şimali Azərbaycan ərazilərini öz aralarında bölüşdürən Böyük Britaniya və Rusiya imperiyaları Bakını əllərindən vermək istəmirdilər. İlk növbədə onu qeyd etmək lazımdır ki, Bakı neft sənayesində Böyük Britaniya və çar Rusiyasının neft şirkətlərinin xüsusi yerləri var idi.

[+God_bless_you 25,561]

Bolşeviklər neftə görə hətta Bakını yandırmağa hazır idilər

Rusiyada hərbi çevriliş yolu ilə hakimiyyətə gələn Vladimir Lenin, Lev Trotski, Feliks Dzerjinski və digər bolşeviklər Bakını əldə saxlamaq üçün 1917-ci il dekabrın 16-da Stepan Şaumyanı Qafqazın fövqəladə və səlahiyyətli komissarı təyin etdilər. Geniş səlahiyyətlər alan Şaumyana Leninin birbaşa göstərişi ilə 500 min rubl, onun başçılıq etdiyi Bakı sovetinə isə 30 milyon 800 min rubl maliyyə vəsaiti ayrıldı. Bakıya Moskva hərbi dairəsindən 14 aeroplan, 2 zirehli qatar, 5 min tüfəng və hərbi dəstə göndərildi. Sovet Rusiyasından hərbi və maliyyə yardımı alan Stepan Şaumyan 1918-ci il martın sonunda Bakı şəhərini onun əsl sahibi olan azərbaycanlılardan təmizləmək üçün soyqırımı cinayəti törətdi. Moskva hərbi dairəsindən alınan silahlar, o cümlədən 5 min tüfəng Qafqaz cəbhəsinin müxtəlif bölgələrindən Bakıya gətirilmiş erməni əsgərlərinə paylanmışdı. Bakı Sovetinin tabeliyində olan 10-12 minlik qondarma “qırmızı qvardiya”nın 70 faizi ermənilərdən ibarət idi.

Sovet Rusiyası Bakını əldə saxlamaq üçün ermənilərdən silah kimi istifadə edirdi. Bu məsələdə erməniləri öz tərəflərinə çəkmək istəyən Böyük Britaniya və ABŞ hökumətləri də onlara maliyyə yardımı ilə bərabər, hərbi təlimlər keçirdilər. Sovet Rusiyası 1918-ci il iyunun əvvəlində Bakıda vəziyyətin ağırlaşdığından xəbər tutduqdan sonra Şaumyanın ünvanına bir sıra müraciətlər ünvanladı. Bu müraciətlərdən biri də onun Bakı Neft Komitəsinə sədr təyin etdiyi Ter-Qabrelyana aid idi. Leninin həmin teleqramında deyilirdi: “Əgər hücum təhlükəsi olarsa, o (Ter-Qabrelyan), Bakını tamamilə yandırmaq üçün hər şeyi hazır etsin”. Bu teleqramdan sonra Lenin tərəfindən Şaumyanın ünvanına 50 milyon rubl maliyyə vəsaiti də göndərilmişdi ki, Bakının yandırılmasını həyata keçirsin. Stepan Şaumyan Bakıda törədilən türk-müsəlman soyqırımı cinayətini gizlədərək ona “Vətəndaş müharibəsi” donu geyindirirdi. 
Cinayətkar sovet hökumətinin nəyin bahasına olursa-olsun, Bakını əlində saxlamaq istəyini təsdiqləyən daha bir fakt Almaniyanın İstanbuldakı konsulunun 1918-ci il iyul ayının əvvəlində öz hökumətinə təqdim etdiyi hesabatında öz əksini tapıb. Konsul bolşeviklər tərəfindən Bakının güclü mühafizə olunduğunu qeyd edir və “Bakı məsələsi” ilə bağlı Sovet Rusiyası ilə danışıqlar aparmağı təklif edərək yazırdı: “Əgər biz bolşeviklərlə sazişə gələ bilsək, onda Bakının neft mədənləri və neft ehtiyatları bütövlükdə əlimizə salamat keçəcək. Əgər bunun əksinə olaraq, bolşeviklər şəhəri tərk etməyə məcbur olsalar, mədənləri yandıracaqlar, onda nə biz, nə də türklər neft ehtiyatlarından istifadə edə biləcəyik. Onlarsız isə Qafqaz dəniz yollarının istismarı tezliklə dayanacaq”. Bu fikri daha başqa bir fakt da təsdiqləyir. 1918-ci ilin iyulunda İstanbulda konfransda iştirak edən Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti nümayəndə heyətinin rəhbəri M.Ə.Rəsulzadə M.H.Hacınskiyə məktubunda qeyd edirdi ki, neft haqqında məsələ Azərbaycandan çox Türkiyə-Almaniya məsələsidir. 
Bakı Sovetindən hakimiyyəti təhvil alan qondarma Sentrokaspi hökuməti Bakı şəhərini əldə saxlamaq üçün Böyük Britaniya qoşunlarının dəvət olunması məqsədilə erməni daşnaklarından ibarət nümayəndə heyətini İranın Ənzəli şəhərinə göndərmişdilər. Ermənilər Bakıya general L.Denstervilin komandanlığı altında 20 min nəfərlik Böyük Britaniya qoşununun gəlişini gözləyirdilər. Lakin avqustun 4-də Bakıya cəmi 1000 nəfərlik hərbi dəstə daxil olan general vəziyyətlə tanışlıqdan sonra həmin ayın 24-də şəhəri tərk etmək qərarına gəldi. Qondarma Sentrokaspi hökumətinin zəifliyi və xüsusilə də erməni daşnaklarının özbaşınalığının geniş miqyas alması ingilis komandanlığını belə bir qərar qəbul etmək qənaətinə gətirmişdi. Digər əsas səbəb isə Birləşmiş Qafqaz İslam Ordusunun Bakı şəhərini azad etmək istiqamətində həyata keçirdiyi uğurlu hərbi əməliyyatlar idi. Artıq 1918-ci il avqustun sonunda ingilis komandanlığı müqavimət göstərməyin mənasız olduğunu anlamışdı. Bununla belə, L.Denstervil Bakıdakı eser, menşevik və daşnaklarla əlaqə yaratdı ki, şəhərin işğalı planı hazırlamaqda və həyata keçirməkdə onlardan yardım alsın.

[+Светлый путь 12,102]

4 minutes ago, Царь said:

Это пять! Никогда в жизни такого не слыхал. Это в КВН-ы и лиги смеха можно рассылать, чтобы купили шутку за дорого

эти квны и смехопанорамы наблюдал в милли орду много раз лично.Это было бы смешно если бы не было бы так грустно.

[+God_bless_you 25,561]

Böyük Britaniya Bakını və neft onun mədənlərini öz mülkü elan etmişdi

İngilis komandanlığının fəaliyyəti nəticəsində neftçıxarma sahəsinə, o cümlədən neftdaşımaya 220,57 milyon rubl ziyan dəymişdi. İngilis komandanlığının 1918-ci ilin dekabrından 1919-cu ilin iyulunadək Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Dəmir Yolu İdarəsinə sərnişin, yükdaşıma və o cümlədən maye yanacaq daşınması üzrə yığılan borcu 26 milyon 466 min rubla çatırdı. Əldə olunan rəsmi sənədlərə əsasən, ingilis komandanlığının Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökumətinə olan ümumi borcunun 25 milyon 734 min 220 rublu hökumətin cari hesabına köçürüldükdən sonra, qalan borcun miqdarı 52 milyon 200 min 150 rubl təşkil edirdi. Bütövlükdə isə ingilis hərbi komandanlığı tərəfindən 1918-ci ilin dekabrından 1919-cu ilin avqustunadək olan müddət ərzində Azərbaycandan 113,5 milyon rubl dəyərində 30 milyon pud neft aparılmışdı. Bundan əlavə ingilis komandanlığının sifarişi ilə həmin müddət ərzində ağ neft kəməri və dəmir yolu ilə Bakıdan göndərilən bütün növ neft məhsullarının ümumi həcmi 29 milyon 830 min 989 pud 37 funt idi ki, onun da 19 milyon 552 min 316 pud 33 funtunun hansı ünvana göndərildiyi məlum deyildi. 

Müharibədə məğlub olan Osmanlı dövlətinin 1918-ci il oktyabrın 30-da imzaladığı Mudros müqaviləsindən sonra Böyük Britaniya türk qoşunlarının Cənubi Qafqazı, ilk növbədə, Bakını tərk etməsini tələb edirdi. İngilis qoşunlarının komandanı general Tomson Bakını ələ keçirdikdən sonra Cümhuriyyət hökumətinə etinasızlıq göstərdi, şəhərin özünün və onun neft mədənlərinin Böyük Britaniya dövlətinin mülkü olduğunu bildirdi. Lakin 1918-ci il dekabrın 28-də yenidən təşkil olunmuş hökumətin başçısı Fətəli xan Xoyskinin gərgin səyləri nəticəsində ingilis komandanlığı ilə normal münasibətlər qurmaq mümkün oldu və general Tomson onu Azərbaycanda yeganə qanuni hakimiyyət olduğunu qəbul etdi.
İngilis işğalı Azərbaycanın neft sənayesinə ağır zərbə vurdu. Bakı Soveti qoşunlarının bombardmanı və ingilislərin hərbi müdaxiləsi nəticəsində neft sənayesinə dəyən ümumi zərərin miqdarı 21 milyon 548 min rubl təşkil edirdi.
1918-ci il noyabrın 17-də Böyük Britaniya qoşunları Bakını və onun neft mədənlərini işğal etmək niyyəti ilə yenidən Azərbaycana yeridildi.