Лингвистика на 356

[+Bodriy 25,744]

4 hours ago, nikotrissa said:

Вот ещё одни добавки в лингвистическую  копилку, взято с официального сайта фонда-Азербайджан.

Но мне кажется, в первой части, где "огузские" слова, есть неточности. Халг мян билян тоже арабское  слово, у тюрков народ идёт как будун. Это к примеру,остальные предоставлю разбирать товариществу))

 

 

Лексика азербайджанского языка

Так как, азербайджанский язык является одним из тюркских языков, основу его лексического содержания образуют слова тюркского происхождения. Вместе с тем, этот язык, являясь языком огузского происхождения, отличается наличием специфических огузских слов. Со временем, в азербайджанском языке были созданы характерные слова, присущие только лишь этому языку. К примеру: danışmaq - говорить, kənd - село, tapmaq -находить, uşaq - ребенок, çöl - поле, dolanmaq - вращаться, yağış - дождь, çıraq - лампа, darıxmaq - скучать, sırğa - серьга, bığ - ус, payız - осень, sümük - кость, zəli - пиявка, xalq - народ, maral -  олень  и  т.д.

Естественно, на протяжении истории азербайджанский язык находился в тесной взаимосвязи с другими языками (монгольским, арабским, персидским, русским  языками, а также с языками Западной Европы и др.) и в результате этого в словарный состав языка перешли заимствованные слова.

Часть заимствованных слов вошедших в словарный состав азербайджанского языка можно сгруппировать следующим образом: 

 

Слова, заимствованные из монгольского языка:

ər - er(муж),bal - bal (мед), şor - şor (соленый), ayaq - adaq (нога), qatı - xatuu (густой), quda - xuda (сват), qabırqa - xavirqa (ребро), saqqal - saxal (борода), balta - balta (топор), qayçı - xayç (ножницы), çöl - çöl (поле), torpaq - tovraq(земля), toz - toos (пыль), buz - mös  (лед)  и т. д.

 

Слова персидского происхождения

Bəxt (счастье), dastan (эпос), nazik (тонкий), bədən (тело), qəmgin (грустный), xoş (приятный), əjdaha (дракон), bağban (садовник), saatsaz (часовщик), çeşmə (ручей), mis (медь), eyvan (крыльцо), divar (стена), dost (друг), meymun (обезьяна), şirin (сладкий), sirkə (уксус), büst (бюст), kəmər (пояс), kağız (бумага)  и т.д.

 

Слова арабского происхождения

Kitab (книга), məktəb (школа), şəhər (город), dövran (эпоха), idarə (управление), müdir (директор), şimal (север), tayfa (племя), dükan (магазин), xəmir (тесто), nəsihət (наставление), sifət (лицо), fikir (мысль), tərəf (сторона), məcbur (вынужденный)  и т.д.

 

Azərbaycan fondunun bu misalını əminlikə bağlayıb yaddan çıxarmaq lazımdlr.

 

Ayaq sözü şəksiz Azərbaycan sözüdür. Heç bir monqol təsiri yoxdur.

Saatsaz sözünün özü isə ərəb mənşəlidir. Saat ərəb sözüdür. Saz mənsubiyyət bildirən şəkilçidir.

 

P.S. Məmləkəti necə idarə edirlərsə eləcə də elm yaradırlar. Heç də təsadüfi deyil.

[+Bodriy 25,744]

5 hours ago, Бенц said:

еще немного гедиб Adəmnən Həvvaya çıxacaqsız)

 

Ən maraqlısı budur ki,  1808-1809-cu illərə qədər əksər hissəsi İran şahlığının tərkibinə daxil olan Azərbaycan xanlıqları eyni tarixi-mədəniyyəti təşkil ediblər və yalnız 1915-1924-cü illərdən başlayaraq fiziki ayrılmaya məruz qalıblar amma mübahisəni aparıb Dəclə-Fərat, əsatirli İran-Turan anlayışlarına bağlayırlar. Cəmi 100-200 il keçmişə qədər bütün tarixi-mədəniyyəti eyni olan xalq demə daha öz müstəsna tarixinə malik olub.  

 

Heç kim demir-soruşmur ki, nə səbəbdən eyni şahlığın tərkibində iki əsas dil eyni zamanda yaşayıb, inkişaf edib, qarışıb amma eyniləşməyib, hər biri öz kökünü saxlayıb. Biz burda Azərbaycan dilinin ərəb-fars sözləri ilə zənginləşməsindən mülahizələr yürüdürük. Gəlin baxaq görək digər bölgələrdə eyni proseslər necə baş verir?

Məsələn, özəllikləri olan iki türkdilli qonşu xalq - özbəklər və qazaxlar. Hır ikisi mürəkkəb etnoslardır. İndiki özbək kimi qəbul etdiyimiz xalq olduqca müxtəlif milli və dil çalarları olan qaraqalpaq, xorəzmlər, xivəlilər, səmərqəndlilər və sair, qazaxlar isə teymurilər, qipçaqlar, adaylar, bolqarlar, uyğur, junqar və ilaxır etnik özəlliklərdən yaranıb. Dillərinin əsası da türk qrupuna aiddir və oxşarlıqları da, fərqləri də var. Amma tarixi qonşuluqları rəğmən özəlliklərini də saxlayıblar. 

 

İndi məntiqlə düşünəndə iki türk əsilli qonşu etnos özəlliklərini saxlayıbsa mental-fiziki fərqli olan Azərbaycan və fars əsilli dillər eyniləşə bilməzlər amma qarşılıqlı zənginləşmə təbii prosesdir. Bizim hörmətli opponentlərimiz  birmənalı olaraq mənimsəmənin ancaq fars/ərəb/rus/türk dillərindən olduğunu iddia edirlər amma əks prosesin mümkünlüyünü istisna sayırlar. Bu da Adəm-Həvva ulu baba-nənəmizə müraciət etməyə israr edir.

 

[nikotrissa 100,024]

4 часа назад, Wisdom сказал:

Ай бала, пехлеви раннесредневековый алфавит, причем здесь совр.  Пехлеви?

Да я про эти твои слова)

 

Это не самоназвание, а при пехлевийской династии искусственно придуманный термин.

 

 

[+Wisdom 26,583]

5 minutes ago, nikotrissa said:

Да я про эти твои слова)

 

Это не самоназвание, а при пехлевийской династии искусственно придуманный термин.

 

 

Парфяне, речь про парфян  и раннее средневековье

 

"На языке дахов данный топоним звучал как Pahlava'(nig) — Парфянский/Парфянская сторона, в этой же форме пришел и на среднеперсидский язык."

Реза-шах просто присвоил кстати, имя пехлевийской (парфянской) династии.

 

 

Edited March 14, 2021 at 06:02 PM by Wisdom

[nikotrissa 100,024]

3 часа назад, VusalAze сказал:

Какой еще Фазил?))Я писал про Faiq Ələkbərli (Qəzənfəroğlu),это другой человек.

Ня билим, Ф.Газанфароглу охудум автоматом на того подумала)) дедим Вюсал башга адам тапмады?))

[+lane 11,470]

On 3/12/2021 at 9:10 AM, Bodriy said:

 

Mən türk dilini və Azərbaycan dillərini eyni ailədən amma tamamilə müxtəlif dillər hesab edirəm. Bizim dilimizin düzümü, qrammatikası, cümlə quruluşu, sözlərin formalaşması və genezisi Türkiyə türkcəsindən fərqlidir. Bu iki söz -millət və azad - bizim dilə məxsusdur, ərəb ya fars mənşəli deyildir.  Türkiyə türkcəsini isə respublika qurulandan sonra islahat nəticəsində elə bir şəklə salıblar ki ,(onlar inciməsin amma dildən saitləri çıxaranda onun bütün düzümü dəyişir) söz köklərinin deformasiyası baş verib. 

Qarşılıqlı tarixi bağlılıq səbəbindən fars dilində Azərbaycan sözləri daha çox istifadə edilir. Bu haqda təhlilli monoqrafiya da var. 

Окончание -ət, -at арабские. Слово millət проходит в Коране.

[+Wisdom 26,583]

Раз уж тема про лингвистику, дополню свежими археологическими данными. Надпись на сакской чаше исследователями идентифицируется как прямой предшественник орхон-енисейского (тюркского) письма и датируется 5 веком до нашей эры(sic!)

 

Иссыкское письмо — Википедия

RU.WIKIPEDIA.ORG

 

Edited March 14, 2021 at 06:27 PM by Wisdom

[+Bodriy 25,744]

5 minutes ago, lane said:

Окончание -ət, -at арабские. Слово millət проходит в Коране.

 

Əgər dilin və sözlərin yaranması və inkişafı Quran-i-Kərimə istinadla aparılırsa elə buraca da fikir "mübadiləsini" saxlamaq məqsədəuyğundur.

[+Glock 55,603]

6 minutes ago, Bodriy said:

 

Əgər dilin və sözlərin yaranması və inkişafı Quran-i-Kərimə istinadla aparılırsa elə buraca da fikir "mübadiləsini" saxlamaq məqsədəuyğundur.

Sadece, Quran ərəb dilinin tam ve yekdil bir şekil almasına və sonradan diğər dillere təsir etməsinə də birbaşa hidmət edib.

 

К примеру, у арабов доисламского периода больше было в использовании слово кавим/гёвм хотя слово миллят имело место быть в их лексиконе и понятно. Но Коран наделил этот термин более чётким смыслом и формирование сознания пошло через разделение этих двух слов. Везде где есть арабы и мусульмане есть в их сознании этот термин. Но кавим/гёвм больше у арабов и тех народов кто с ними в соприкосновении. В ЮАР или Косово мусульмане не говорят кавим/гёвм... турки, индусы говорят и то и другое. 

Так есть немало слов, имён и терминов которые коранические и стали частью лексикона всех мусульманских народов. 

[+lane 11,470]

2 minutes ago, Glock said:

Sadece, Quran ərəb dilinin tam ve yekdil bir şekil almasına və sonradan diğər dillere təsir etməsinə də birbaşa hidmət edib.

 

К примеру, у арабов доисламского периода больше было в использовании слово кавим/гёвм хотя слово миллят имело место быть в их лексиконе и понятно. Но Коран наделил этот термин более чётким смыслом и формирование сознания пошло через разделение этих двух слов. Везде где есть арабы и мусульмане есть в их сознании этот термин. Но кавим/гёвм больше у арабов и тех народов кто с ними в соприкосновении. В ЮАР или Косово мусульмане не говорят кавим/гёвм... турки, индусы говорят и то и другое. 

Так есть немало слов, имён и терминов которые коранические и стали частью лексикона всех мусульманских народов. 

Kaum и millət имеют разные смысловые оттенки, как и многие арабские слова, означающие якобы одно и то же.

[+Glock 55,603]

1 minute ago, lane said:

Kaum и millət имеют разные смысловые оттенки, как и многие арабские слова, означающие якобы одно и то же.

Совершенно верно. Потому и говорю, что Коран оформил более чёткое понимание терминов/вещей (через термины) и некоторые слова стали переходить в понимание и ценности всех кто выбирал для себя Коран как основу миропонимания/ценностей и ориентиров. Так эти слова/обозначения проникли в культуру неарабов но мусульман. 

 

У турков/тюрков было слово улус, а миллят и улус не одно и тоже.

[+Bodriy 25,744]

9 minutes ago, Glock said:

Sadece, Quran ərəb dilinin tam ve yekdil bir şekil almasına və sonradan diğər dillere təsir etməsinə də birbaşa hidmət edib.

 

К примеру, у арабов доисламского периода больше было в использовании слово кавим/гёвм хотя слово миллят имело место быть в их лексиконе и понятно. Но Коран наделил этот термин более чётким смыслом и формирование сознания пошло через разделение этих двух слов. Везде где есть арабы и мусульмане есть в их сознании этот термин. Но кавим/гёвм больше у арабов и тех народов кто с ними в соприкосновении. В ЮАР или Косово мусульмане не говорят кавим/гёвм... турки, индусы говорят и то и другое. 

Так есть немало слов, имён и терминов которые коранические и стали частью лексикона всех мусульманских народов. 

 

Bu cür izahat-əsaslandırma sizin özünüzə qəribə gəlmirmi?

 

Quran-i-Kərim rəvayətə görə inəyin kürək sümükləri üzərində qələmə alınıb.  Bu rəvayətə istinad etsək, bu iş müddətində sənədləşmə Peyğəmbər Məhəmməd və adı tarixdə mübahisələr doğuran şəxs tərəfindən olub. Deməli bütün vəhf iki insan tərəfindən sənədləşdirilib. Nəzərə alsaq ki, Məhəmməd Peyğəmbər   yazıb-oxuya bilmirdi, onda Kitabın tərtibi o naməlum şəxsin keyfiyyətlərindən asılı olub.

Digər bir mənbə isə Quran-i-Kərimin Peyğəmbərin dünyadan köçməsindən sonra Həzrət-i-Əli tərəfindən qələmə alınıb. 

 

Bu əsaslarla deyə bilərik ki, hər-hansı sözün mənşəyi və inkişafında Kitaba müraciət əsassızdır. Amma yayılmasında sözsüz ki, Quran-i-Kərimin müstəsna rolu olub. 

[+Glock 55,603]

3 minutes ago, Bodriy said:

 

Bu cür izahat-əsaslandırma sizin özünüzə qəribə gəlmirmi?

 

Quran-i-Kərim rəvayətə görə inəyin kürək sümükləri üzərində qələmə alınıb.  Bu rəvayətə istinad etsək, bu iş müddətində sənədləşmə Peyğəmbər Məhəmməd və adı tarixdə mübahisələr doğuran şəxs tərəfindən olub. Deməli bütün vəhf iki insan tərəfindən sənədləşdirilib. Nəzərə alsaq ki, Məhəmməd Peyğəmbər   yazıb-oxuya bilmirdi, onda Kitabın tərtibi o naməlum şəxsin keyfiyyətlərindən asılı olub.

Digər bir mənbə isə Quran-i-Kərimin Peyğəmbərin dünyadan köçməsindən sonra Həzrət-i-Əli tərəfindən qələmə alınıb. 

 

Bu əsaslarla deyə bilərik ki, hər-hansı sözün mənşəyi və inkişafında Kitaba müraciət əsassızdır. Amma yayılmasında sözsüz ki, Quran-i-Kərimin müstəsna rolu olub. 

Многое из того что Вы написали про религию это не так.  От количества секретарей кто записывал аяты Корана, до методики итд. Но тему не будем с лингвистики уводить в русло истории раннего Ислама.

 

Слово миллят появилось в лексиконе народов неарабов только с распространением Ислама среди них. 

Также и слова вятян, хурриййят, бящяриййят итд

[+Бенц 21,501]

13 минут назад, Glock сказал:

 

Слово миллят появилось в лексиконе народов неарабов только с распространением Ислама среди них. 

Извините конечно же ирад тутмаг кими гябул элемиин, считайте что Вас читают такие "чайники" в этой области как я)))  просто взгляд со стороны, таким методом диспута  вы ни к чему не придете, вот допустим  ты утверждаешь, что  слово "миллят"  это арабское слово, ссылаясь на Коран, независимо от того верит  Бодрый в достоверность Корана или есть ли у него сомнения в методе составление этой книги, попроси и ты источник, который будет показывать, что слово "миллят" тюркское... по мне так дискуссия будет более полезной... как минимум вы будете знать что в эн азы в 7 веке арабы использовали это слово..

Edited March 14, 2021 at 07:43 PM by Бенц

[+Glock 55,603]

1 minute ago, Бенц said:

Извините конечно же ирад тутмаг кими гябул элемиин, считайте что вас читает такие "чайники" в этой области как я)))  просто взгляд со стороны, таким методом диспута  вы ни к чему не придете, вот допустим  ты утверждаешь, что  слово "миллят"  это арабское слово, ссылаясь на Коран, независимо от того верит  Бодрый в достоверность Корана или есть ли у него сомнения в методе составление этой книги, попроси и ты источник, который будет показывать, что слово "миллят" тюркское... по мне так дискуссия будет более полезной... как минимум вы будете знать что в эн азы в 7 веке арабы использовали это слово..

Принято) но я не любитель загонять оппонента в угол)) 

Элбяття будет полезно узнать в каких тюркских источниках раннего времени проходят эти слова)

[+Bodriy 25,744]

12 minutes ago, Glock said:

Многое из того что Вы написали про религию это не так.  От количества секретарей кто записывал аяты Корана, до методики итд

 

Olduqca maraqlı bir mövzudur. Ayrı xətt açın və bununla əlaqədar fikir mübadiləsi yürüdək. Baxaq-görək məntiq və əsatirlər nə qədər uzlaşır.

[+Бенц 21,501]

напишите транскрипцию слова "ana" на арабском зехмет олмаса

[+Тео Topic Author 28,539]

8 hours ago, abu Uthman said:

@Тео

Лингвистика на 356

))))                         365)))

@abu Uthman Это не я )))) Тему Аль Пачино выделил из моих постов в теме Грузия ))) Это у него 356 дней в году, а не у меня .))) Так что " не виноватая я "(с) )))))

[+Bodriy 25,744]

15 minutes ago, Glock said:

Принято) но я не любитель загонять оппонента в угол)) 

 

Qaydasız döyüş (C) ??

[+Бенц 21,501]

14 минут назад, Bodriy сказал:

 

Olduqca maraqlı bir mövzudur. Ayrı xətt açın və bununla əlaqədar fikir mübadiləsi yürüdək. Baxaq-görək məntiq və əsatirlər nə qədər uzlaşır.

vəhfə inanmıyan insan məntiq cəhəddən heçnəyi qəbul etmiyək məncə

[+Bodriy 25,744]

19 minutes ago, Бенц said:

Извините конечно же ирад тутмаг кими гябул элемиин, считайте что вас читает такие "чайники" в этой области как я)))  просто взгляд со стороны, таким методом диспута  вы ни к чему не придете, вот допустим  ты утверждаешь, что  слово "миллят"  это арабское слово, ссылаясь на Коран, независимо от того верит  Бодрый в достоверность Корана или есть ли у него сомнения в методе составление этой книги, попроси и ты источник, который будет показывать, что слово "миллят" тюркское... по мне так дискуссия будет более полезной... как минимум вы будете знать что в эн азы в 7 веке арабы использовали это слово..

 

16 minutes ago, Glock said:

Принято) но я не любитель загонять оппонента в угол)) 

Элбяття будет полезно узнать в каких тюркских источниках раннего времени проходят эти слова)

 

Belə anlamaq olar ki, sizlər yazılanları diqqətlə oxumursuz. 

Mən, şəxsən hələ ki, heç bir yerdə MİLLƏT sözünün türk mənşəli olduğunu təsdiq etməmişəm. MİLLƏT Azərbaycan mənşəli sözdür iddia edirəm. Azərbaycan dilində ərəb/fars/rus sözləri kimi türk mənşəli sözləri də qəbul olunmuş sözlər kimi anlayıram.

[+Bodriy 25,744]

7 minutes ago, Бенц said:

vəhfə inanmıyan insan məntiq cəhəddən heçnəyi qəbul etmiyək məncə

 

İlahi vergiyə inanmaq, ya inanmamaq hər kəsə verilmiş haqqdır amma tarix, dil, məntiq zehni əməlin məhsuludur. İstənilən yaradıcı şəxs vəhfdən bəhrələnir. 

[+Бенц 21,501]

2 минуты назад, Bodriy сказал:

 

 

Belə anlamaq olar ki, sizlər yazılanları diqqətlə oxumursuz. 

Mən, şəxsən hələ ki, heç bir yerdə MİLLƏT sözünün türk mənşəli olduğunu təsdiq etməmişəm. MİLLƏT Azərbaycan mənşəli sözdür iddia edirəm. Azərbaycan dilində ərəb/fars/rus sözləri kimi türk mənşəli sözləri də qəbul olunmuş sözlər kimi anlayıram.

да ради Бога, для меня нет принципиальной разницы  происхождении слов, пусть будет азербайджанским, я просто привел пример, как  метод аргументации... на что то нужно ведь ссылаться?, а так кто то  будет утверждать одно, а кто то другое, смысл этой темы тогда? 

[+Bodriy 25,744]

2 minutes ago, Бенц said:

да ради Бога, для меня нет принципиальной разницы  происхождении слов, пусть будет азербайджанским, я просто привел пример, как  метод аргументации... на что то нужно ведь ссылаться?, а так кто то  будет утверждать одно, а кто то другое, смысл этой темы тогда? 

 

Bu mövzunun bir çox xeyri vardır. Əsası isə insanlar dilimiz haqda düşünür, mübahisə edir, başqa fikirləri eşidir, təhlil edir, qəbul ya inkar edir. Bu olduqca böyük nəaliyyətdir.

 

Nəzərə alsaq ki, burada yazanların mütləq əksəriyyəti Azərbaycan dilində düşünmür (yazılanlardan açıq-aşkar bəyan olur), və heç birimiz dilçi alım deyilik, onda bu cür müzakirə çox təqdirəlayiqdir. 

 

[+One 11,361]

32 minutes ago, Бенц said:

напишите транскрипцию слова "ana" на арабском зехмет олмаса

Мать - У'м , Умм  ( на арабском с ударением на у) , на иврите - .има 

Edited March 14, 2021 at 08:31 PM by One

[+Бенц 21,501]

3 минуты назад, Bodriy сказал:

 

Bu mövzunun bir çox xeyri vardır. Əsası isə insanlar dilimiz haqda düşünür, mübahisə edir, başqa fikirləri eşidir, təhlil edir, qəbul ya inkar edir. Bu olduqca böyük nəaliyyətdir.

 

Nəzərə alsaq ki, burada yazanların mütləq əksəriyyəti Azərbaycan dilində düşünmür (yazılanlardan açıq-aşkar bəyan olur), və heç birimiz dilçi alım deyilik, onda bu cür müzakirə çox təqdirəlayiqdir. 

 

кстати про язык мышления, дюньяви меселелер хагда дющюняндя азярбайджан дилинде дюшюнюрем, дуа элиенде, езюм езюмле юреимде азярбайджанджа данышырам, хырда техники меселелер, риязят, физиканыда бизим дильде фикирлешиб сайыб хесаблыйырам, но если что то читаю что то  сложное, то мышление автоматом переходит на русский язык, может от того что учился в русском секторе, может просто мозг ленится, точнее экономит время и энергию чтобы не тратиться на перевод.. 

 

[+Bodriy 25,744]

2 minutes ago, Бенц said:

кстати про язык мышления, дюньяви меселелер хагда дющюняндя азярбайджан дилинде дюшюнюрем, дуа элиенде, езюм езюмле юреимде азярбайджанджа данышырам, хырда техники меселелер, риязят, физиканыда бизим дильде фикирлешиб сайыб хесаблыйырам, но если что то читаю что то  сложное, то мышление автоматом переходит на русский язык, может от того что учился в русском секторе, может просто мозг ленится, точнее экономит время и энергию чтобы не тратиться на перевод.. 

 

Oho.... xoşbəxt insan !

[+Бенц 21,501]

1 минуту назад, One сказал:

Мать - У'м ( на арабском с ударением на у) , на иврите - .има 

логично допустить что в самом начале были не слова а звуки? беспомощный младенец больше всего контактирует с матерью, и в большинстве языков в слове "ана", присутствуют буква "звук"  как минимум "М" и "А"

[+Bodriy 25,744]

Just now, Бенц said:

логично допустить что в самом начале были не слова а звуки? беспомощный младенец больше всего контактирует с матерью, и в большинстве языков в слове "ана", присутствуют буква "звук"  как минимум "М" и "А"

 

Dil mütləq mənada səs ardıcıllığının toplumudur. Sözlər isə sənədləşmə, yəni yazı yarananda formalaşmağa başlayıb. Siz olduqca vacib və köklü məsələni dilə gətirdiz. Bu səbəbdən şifahi xalq ədəiyyatı dili qoruyan ən ümdə vasitədir.

[+One 11,361]

Напишу ещё одно распространенное арабское разговорное ( не литературное ) слово Бяс(Бес, Бас)- хватит , хватает   и его азербайджанский вариант Бясдир , Бяс елямир , Бяс едир , Бясдирин .

Ваши мнения господа )).

Edited March 14, 2021 at 08:44 PM by One